دوازدهمين همايش كميته ملي آبياري و زهكشي ايران در پنجم و ششم اسفند ماه سال 1388 با حضور جناب آقاي مهندس عطارزاده رياست محترم شورايعالي كميته ملي آبياري و زهكشي ايران و معاون وزير نيرو در امور آب و آبفا و با شركت بيش از 250 نفر از اساتيد، كارشناسان، مديران و دانشجويان آبياري و زهكشي كشور برگزار گرديد. در اين همايش 35 مقاله از بين 100 مقاله رسيده، توسط هيئت داوران انتخاب شد. از اين ميان 26 مقاله به صورت شفاهي ارائه شد و كليه مقالات انتخابي در مجموعه مقالات همايش منتشر گرديد. همچنين جناب آقايان مهندس سياهي و دکتر نيريزی مطالب جامعي در خصوص بهسازی شبکههای آبياری و زهکشی و نگاه مجدد به معيارهای مديريت آب در ايران و راهكارهاي برونرفت از آنها ارائه نمودند و در سخنراني اختتاميه نيز آقاي دکتر بایبوردی جمعبندی از چالشها و چشماندازهاي مديريت آبياري در ايران را مورد تجزيه و تحليل قرار دادند.
محورهای اصلي اين همايش «مديريت آبياري در ايران، چالشها و چشماندازها» مشتمل بر شش عنوان اصلي زير ميباشد:
تحليل مديريت كنوني تامين و توزيع آب و زهاب كشاورزي در سطح شبكه و مزرعه،
ترسيم چشمانداز آبياري در ايران،
بهرهوري آب كشاورزي،
ارزيابي روند توسعه آبياري تحت فشار در ايران،
ساختار سازماني و مديريتي آب،
كاربرد فناوريهاي نوين در آب كشاورزي،
براساس جمعبندي نقطهنظرات شركتكنندگان، قطعنامه همايش به شرح زير تنظيم و مورد تأييد قرار گرفت:
1- در طراحي و بهسازي شبكههاي آبياري و زهكشي، ضروريست نحوه استفاده از زهآب و الگوي كشت سازگار با كيفيت زهاب، مدنظر قرار گيرد.
2- با توجه به اينكه بخش قابل توجهي از بارشهاي كشور بر روي مراتع و ديمزارها ريزش ميكند، ضروري است مديريت بهرهبرداری از بارش و استفاده موثرتر از منابع آب سبز، در جهت افزايش توليد و تقويت امنيت غذايي در دستور كار وزارتخانههاي نيرو و جهاد كشاورزي قرار گيرد. دستيابي به اين امر ميتواند از طريق انتخاب نوع محصول و دوره كشت آن، اقدامات جمع آوری آب باران، باروري ابرها، تبديل مراتع و اراضي ديم كم بازده به مراتع مرغوب و انتخاب محصولات با بازدهی بيشتر در زراعت ديم امكانپذير گردد.
3-با توجه به شواهد تغييرات اقليمي در سطح کشور و بروز خشکسالي هاي پي در پي، توصيه مي گردد در طراحي شبکه هاي آبياري و زهکشي راهکارهاي لازم جهت سازگاري با اين شرايط فراهم آيد. بطوريکه شبکه هاي آبياري و زهکشي انعطاف لازم جهت تأمين آب بيشتر در شرايط ترسالي و همچنين کم آبياري و توزيع آب تناوبي در خشکساليها را داشته باشد.
4- در خصوص برآورد نياز آبي گياه جهت طراحي شبكههاي آبياري و زهكشي و تامين آب آبياري، سالهاست كه از روشهاي تجربي و برآوردي استفاده ميگردد كه اغلب اين روشها داراي ماهيت حد بالاي تخمين ميباشند. با توجه به شرايط كمبود آب و رشد شديد تقاضا براي آب زمان آن رسيده است كه با استفاده از دانش و تجربه پژوهشگران و فنآوريهاي بومي، روشهاي مناسبتري براي برآورد نياز آبي فراهم گردد.
5- با توجه به اينكه حدود يك ميليون هكتار از شبكههاي آبياري و زهكشي كشور داراي قدمتي بيش از 30 سال ميباشند، ضروريست برنامهريزيهاي لازم جهت بهسازي و مدرنسازي اين شبكهها با بازنگري در ميزان آب قابل دسترس، كاربري اراضي و الگوي كشت، مشخصات خاك زراعي، ساختار فيزيكي و ساختار مديريت بهرهبرداري انجام گيرد.
6- ضروريست رفع موانع ساختاري براي بهبود شرايط مديريتي از طريق تهيه برنامه جامع بهبود ساختار مديريت شبكههاي آبياري در سه بخش دولتي، خصوصي و محلي متناسب با نياز مديريت شبكههاي آبياري و زهكشي در دستور كار وزارتخانه های نيرو و جهاد كشاورزي قرار گيرد. همچنين بمنظور افزايش تجارب مديران و كارشناسان بخش آب شايسته است تهيه راهنمايي تحت عنوان «راهنماي جامع واگذاري مديريت شبكههاي آبياري به بهرهبرداران محلي» در دستور كار قرار گيرد.
7- تسريع در كاهش تصديگري بخش دولتي مديريت آبياري از طريق تهيه و اجراي برنامه جامع ارتقاء توانمنديهاي بهرهبرداران و ظرفيتسازي در بخش خصوصي كشور توصيه ميگردد.
8- با توجه به فاصله زمانی زياد بين برنامههای تامين آب با احداث شبکههای آبياری و زهکشی، برنامه تجهيز و نوسازی اراضی شبکههای آبياری در حداقل زمان ممکن(حداکثر دو برنامه) جهت بهرهبرداری از منابع آب تامين شده در سدهای مخزنی بسيار ضروری است.
9- با توجه به مشكلات روزافزون شبكههاي آبياري و زهكشي جديدالاحداث در دوران بهرهبرداري، رعايت الزامات دوران بهرهبرداري طرحها در دوران مطالعه و اجرا، توسط وزارتخانه هاي نيرو و جهاد كشاورزي توصيه ميگردد.
10-جهت حركت به سمت بهرهوري آب و استفاده از حداكثر توان آن لزوم استفاده از پيشبينيهاي عناصر اقليمي و انجام برنامهريزيهاي بههنگام آبياري با استفاده از فنآوريهاي نوين از قبيل مدلهاي برنامهريز و بهينهساز منابع و مصارف، فناوری سنجش از دور، سامانههاي جمعآوري و پردازش دادهها و اطلاعات سطح مزارع و خودكار کردن بهرهبرداري از شبكههاي آبياري و زهكشي تاكيد ميگردد.
11- جهت نيل به يک توسعه پايدار که در آن نيازهای حال و آينده کليه ذينفعان فراهم شود، توجه به مديريت واحد آب و خاک توسط کليه ارگانهای ذيربط تاکيد می گردد.
12-ضروريست ارزش واقعي آب بعنوان يك ماده غير قابل جايگزين و يك كالاي اقتصادي مورد توجه قرار گيرد. لذا ضرورت بازنگري در تعرفه خدمات آبياري بيش از پيش احساس ميگردد.
13-با توجه به فاصله زياد بين بخش پژوهش و دانشگاهي كشور با بخش اجرا، خصوصا در سطح مديريت مزرعه، ضروريست تدابير لازم در جهت نزديک تر شدن اين دو بخش فراهم گردد. همچنين توصيه مي گردد بسترهاي قانوني براي حضور موثر و فعال دانش آموختگان آبياري و آب و خاک در سطح مديريت مزرعه فراهم گردد.
14- از آنجاييکه در بخش کشاورزی، آب تنها عامل اثرگذار در بازدهی نمیباشد، لذا ضروريست ارتقاء کيفيت، عرضه مناسب و بهينه نمودن مصرف کود، بذر، نهال، عمليات زراعی(کاشت، داشت و برداشت) نيز مورد توجه محققين و مديران اين حوزه قرار گيرد.
15-ضروريست بخشي از تحقيقات آب كشور به تحليل شرايط حاكم بر مديريت آبياري كشور تمركز يافته و با بررسي اقدامات انجام شده و نيازهاي آتي، افق آينده مديريت آبياري در ايران بر اساس منابع آب موجود و تامين امنيت غذايي ترسيم نمايد.
16-موضوع سيزدهمين همايش كميته ملي آبياري و زهكشي با توجه به نظر اعضاي محترم هيئت اجرايي کميته ملي آبياري و زهکشي ايران «راهکارهاي ارتقاء مديريت آب در مزرعه» انتخاب گرديد.