در شماره‌هاي گذشته اين خبرنامه در خصوص بيست و يكمين كنگره بين‌المللي آبياري و زهكشي تحت عنوان "بهره‌وري آب به‌ منظور تأمين امنيت غذايي" و هشتمين كنگره بين‌المللي آبياري ميكرو تحت عنوان "نوآوري در فن‌آوري و مديريت آبياري ميكرو به منظور ارتقاي بهره‌وري آب و گياه" و همچنين يك سمپوزيوم تحت عنوان "تأثيرات تغيير اقليم بر منابع آب و خاك"، يك جلسه ويژه تحت عنوان "مدرن‌سازي مديريت آب كشاورزي" و يك سمينار تحت عنوان "امكان بكارگيري روش‌هاي سنتي در سامانه‌هاي مدرن مديريت آب" در پاييز سال 1390 در تهران مطالبي ارائه گرديد.

علاوه بر موارد فوق شصت و دومين نشست سالانه كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي (ICID)، سه  نشست ويژه توسط فائو تحت عناوين "مدرن‌سازي مديريت آب كشاورزي"، "نشست ويژه FAO - ICID" و "طرح سرمايه‌گذاري بر روي آب و انرژي در شمال آفريقا" و يك نشست ويژه توسط متخصصين استراليايي همزمان در تهران برگزار مي‌شود.

كنگره بين‌المللي تهران از جنبه‌هاي مختلفي حائز اهميت  مي‌باشد كه در ادامه به اهم آنها اشاره خواهد شد:

¡    برگزاري همزمان دو كنگره بين‌المللي به همراه اجلاس سالانه كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي و نشستهاي متنوع جانبي از ابتداي تأسيس ICID تاكنون بي سابقه است.

¡    تا كنون بيش از 350 متخصص خارجي از بيش از 50 كشور دنيا براي حضور در اين رويداد ثبت نام نموده‌اند و پيش‌بيني مي‌شود اين تعداد به حدود 400 نفر برسد. بنابراين رويداد تهران نه تنها در بخش آب، بلكه بزرگترين رويداد كل كشور از نظر حضور پررنگ كشورهاي خارجي محسوب مي‌گردد. بطوريكه بيشترين شركت كنندگان را كشورهاي آمريكا، انگليس، كانادا، ژاپن، چين، استراليا، تركيه و اندونزي تشكيل مي‌دهند.

¡    از ابتداي شكل‌گيري وزارت‌خانه‌هاي نيرو و جهادكشاورزي، هيچگاه رويداد علمي در بخش منابع آب، آبياري و زهكشي با چنين سطح وسيعي از لحاظ مخاطبان برگزار نشده است.

¡        كشور ايران تاكنون فقط يكبار در سال 1356 (1977 ميلادي)، ميزبان اجلاس سالانه كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي بوده است.

¡    محور‌هاي اصلي هر دو كنگره بين‌المللي، بعلاوه سمپوزيوم، رويداد ويژه و سمينار از مسائل مورد توجه كشورمان در بخش آب  و كشاورزي مي‌باشد. بنابراين تمركز مقالات و نتايج تحقيقات كارشناسان بين‌المللي بر روي نياز‌هاي علمي كشورمان مي‌تواند در تقويت بنيه علمي و فني كارشناسان ايراني موثر باشد.

¡    افتتاح رسمي مركز بين‌المللي تحقيقات و فناوري آبياري و زهكشي در ايران همزمان با برگزاري كنگره تهران، اهميت اين رويداد را دو چندان كرده است.

¡    با توجه به پايان دوره مأموريت رياست ICID در سال 2011 (همزمان با كنگره تهران)، كميته ملي آبياري و زهكشي ايران، يكي از كانديد‌هاي اصلي و مطرح كسب اين عنوان مي‌باشد و در صورت كسب آرا، افتخار ديگري براي صنعت آب كشورمان خواهد بود. لازم به توضيح است كه رقباي ايران براي كسب اين مقام كشورهاي چين و مصر مي‌باشند.

¡    حضور ارگانهاي بين‌المللي نظير بانك توسعه اسلامي، فائو، شوراي جهاني آب، دانشگاه آب، محيط زيست و سلامت سازمان ملل، بانك جهاني، بانك توسعه كشورهاي آفريقايي و ... در اين رويداد از ديگر دلايل جنبه‌هاي با اهميت آن است.

¡    در رويداد تهران چندين وزير و نايب وزير بخش آب و كشاورزي از كشورهايي نظير فنلاند، روسيه، مصر، چين، هند، تانزانيا، استوني و ... حضور خواهند يافت.

¡    از لحاظ فني براي رويداد تهران حدود 460 خلاصه مقاله دريافت شده كه پس از داوري بيش از 300 اصل مقاله مورد پذيرش براي ارائه شفاهي و پوستري قرار گرفته است. اين تعداد مقاله بيش از دو برابر بيشترين مقالات دريافتي براي كنگره‌هاي گذشته  ICIDبوده و در نوع خود يك ركورد محسوب مي‌گردد.

¡    در رويداد تهران يك كادر 100 نفره متشكل از شورايعالي با رياست وزير محترم نيرو و با حضور وزرا و يا نمايندگان وزارت جهاد كشاورزي، وزارت كشور، وزارت امورخارجه، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري... و كميته‌هاي پنج گانه تور، تبليغات و اطلاع رساني، فني، دبيرخانه، مالي و دانشجويان داوطلب در حال فعاليت بوده و تمام تلاش خود را خواهند كرد تا با برگزاري هر چه باشكوه‌تر رويداد، افتخار ديگري براي كشور ايران كسب نمايند.

اكنون كه اين خبرنامه به دست شما مي‌رسد كمتر از يك ماه تا شروع اجلاس باقي مانده و دبيرخانه كميته ملي آبياري و زهكشي ايران به شدت در تدارك برگزاري كنگره مي‌باشد. لذا از علاقمندان تقاضا مي‌گردد تا به نحوي، با ثبت نام در كنگره، شركت در بخش نمايشگاه جانبي و يا حمايت مالي و يا ساير حمايت‌هاي خود ما را در اين امر مهم ياري فرمايند.

اطلاعات تكميلي در پايگاه الكترونيكي كنگره به آدرسwww.icid2011.org  موجود بوده و علاقمندان مي‌توانند جهت كسب اطلاعات بيشتر به سايت مذكور مراجعه نمايند.

به اطلاع علاقمندان جهت شركت در كنگره مي‌رساند كه تنها تا 5 مهر ماه 1390 وقت براي ثبت نام باقي است. لذا خواهشمند است با مراجعه به بخش فارسي پايگاه الكترونيكي كنگره، ضمن تكميل فرم ثبت نام، آنرا از طريق پست الكترونيك ذيل به دبيرخانه پشتيباني اجلاس ارسال نمايند. همچنين جهت رفع هر گونه ابهام با پست الكترونيك و يا شماره تلفنهاي ذيل تماس حاصل نمايند:

icid.congress@gmail.com

تلفن:    22366948-22366943- 22366911- (021)

نمابر:                                      22367789- (021)

برترين كميته ملي آبياري و زهكشي:

هر 3 سال يكبار به فعال‌ترين كميته ملي آبياري و زهكشي عضو ICID جايزه‌اي به رسم يادبود تقديم مي‌گردد. امسال نيز همزمان با بيست و يكمين كنگره بين‌المللي آبياري و زهكشي و اجلاس سالانه ICID كه در مهرماه سالجاري در تهران برگزار خواهد شد، به كميته ملي آبياري و زهكشي آفريقاي جنوبي كه توسط هيئت داوران به عنوان برترين كميته ملي انتخاب گرديده، يك لوح تقدير به همراه تنديس يادبود اهدا خواهد شد.

حائز اهميت است اولين جايزه به كميته ملي كره در سال 2002 در مونترال - كانادا، دومين جايزه به كميته ملي مصر در سال 2005 در پكن - چين، و سومين جايزه به كميته ملي آبياري و زهكشي ايران در سال 2008 در شهر لاهور - پاكستان اهدا گرديد.

معيار ارزيابي كميته برتر نيز فعاليت‌ها، دست آوردها و نقش و سهم آن در رسيدن به اهداف كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي مي‌باشد.

انتخاب رياست ICID :

هر سه سال يكبار رياست و دبير كل كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي با رأي اكثريت نمايندگان كشورهاي عضو انتخاب مي‌‌گردد. امسال نيز همزمان با اجلاس سالانه ICID كه در اواخر مهرماه سالجاري در تهران برگزار مي‌گردد، از بين كانديد‌هاي معرفي شده از كشورهاي ايران، مصر و چين يك نفر به عنوان رياست ICID انتخاب خواهد شد.

تأسيس مركز بين‌المللي تحقيقات و فناوري آبياري و زهكشي:

به دنبال امضاء و تبادل تفاهم‌نامه‌ بين وزارت نيروي ايران و كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي (ICID) مقرر گرديد، مركز بين‌المللي تحقيقات و فناوري آبياري و زهكشي در ايران، با هدف توسعه و بهبود توانايي‌هاي كشور‌ها جهت دستيابي به امنيت غذايي، كاهش فقر و حفاظت از محيط زيست راه‌اندازي شود.

مأموريت اين مركز ارتقاي فعاليت‌هاي تحقيقاتي در زمينه‌هاي علوم و فنون آبياري و زهكشي با همكاري كشورهاي عضو مي‌باشد.

اين مركز همزمان با كنگره بين‌المللي آبياري و زهكشي و اجلاس سالانه ICID كه در مهرماه سالجاري در تهران برگزار خواهد شد، كار خود را رسماً در محل مؤسسه تحقيقات آب وابسته به وزارت نيرو آغاز خواهد نمود. در همين رابطه جلسات متعددي جهت تدوين اساسنامه، تعيين محل و برنامه اوليه فعاليت‌هاي آن در محل كميته ملي آبياري و زهكشي ايران تشكيل شده است.

سد خداآفرين در تراس فوقاني دشت مغان و در بالادست طرح آبياري موجود مغان واقع شده است. بخشي از اراضي طرح نيز در مجاورت رودخانه ارس قرار دارد. دشت مغان با وسعت 250 هزار هكتار در محدوده تراز 20 تا 550 متر از سطح دريا قرار داشته كه اراضي طرح خداآفرين نيز در همين محدوده واقع شده است. دشت مغان با وجود سد مخزني ارس و سد انحرافي اصلاندوز و شبكه آبياري مغان يكي از قطب‌هاي كشاورزي كشور محسوب مي‌شود اما شبكه آبياري مغان بدليل محدوديت منابع آب تمامي اراضي قابل آبياري را در برنگرفته و تنها به اراضي مجاور ارس و تراس اول آن محدود شده است.

با مطرح شدن سد مخزني خداآفرين، سد تنظيمي قزقلعه‌سي و شبكه آبياري خداآفرين امكانات لازم براي توسعه كشاورزي در بخش قابل توجهي از اراضي دشت مغان فراهم آمده است. اجراي طرح خداآفرين، دشت مغان را در مجموع به يكي از نقاط مهم كشاورزي كشور مبدل مي‌سازد. افزون بر آن، اثرات جانبي اين پروژه و تحولات اقتصادي اجتماعي آن، سيماي وضعيت كنوني محدوده طرح را به نحو مطلوبي دگرگون مي‌نمايد.

تأمين آب طرح خداآفرين بوسيله رودخانه مرزي ارس و با احداث سد مخزني خداآفرين صورت مي‌گيرد. محل سد مذكور حدود 150 كيلومتر پايين‌تر از سد مخزني ارس در نظر گرفته شده است. اين سد با حجم مخزن 1612 ميليون مترمكعب، قابليت تنظيم 1000 ميليون متر مكعب آب را دارد. سد تنظيمي قزقلعه‌سي نيز حدود 12 كيلومتر پايين‌تر از سد مخزني خداآفرين براي تنظيم نوسانات روزانه پيش‌بيني گرديده است. انتقال آب از سد تنظيمي قزقلعه‌سي توسط كانال اصلي خداآفرين انجام مي‌گردد. اين كانال در تراز حدود 248 متر از سطح دريا از درياچه سد تنظيمي قزقلعه‌سي بصورت ثقلي آبگيري نموده و در طول حدود 144 كيلومتر آب را به اراضي خداآفرين انتقال مي‌دهد. ظرفيت اين كانال از 60 مترمكعب در ثانيه در ابتداي ورود به استان اردبيل تا 3 متر مكعب در ثانيه در انتهاي اراضي طرح خداآفرين متغير است. وسعت اراضي طرح شبكه آبياري و زهكشي خداآفرين بالغ بر 74000 هكتار مي‌باشد. محدوده طرح خداآفرين در استان اردبيل به وسعت حدود 62000 هكتار خالص مشتمل بر چهار واحد عمراني و در استان آذربايجان شرقي به وسعت حدود 12000 هكتار خالص مشتمل بر دو واحد عمراني است. لازم به ذكر است روش آبياري در طرح خداآفرين بصورت تحت‌فشار (باراني و موضعي) مي‌باشد.

مطالعات مرحله اول طرح شبكه آبياري و زهكشي خداآفرين و مطالعات واحد عمراني اول و شبكه فرعي در شرق و غرب دره‌رود انجام يافته است، همچنين بخشهايي از كانال انتقال اصلي خداآفرين احداث شده و بخش‌هايي از آن نيز در دست احداث مي‌باشد. عمليات احداث مزرعه نمونه (پايلوت) شبكه آبياري و زهكشي اصلي و فرعي واحدعمراني اول نيز اتمام يافته است.

روز سه شنبه مورخ 4/5/90 آقاي دكتر كوه افكن رئيس بخش آب و خاك فائو با آقاي مهندس عطارزاده معاونت محترم آب و آبفاي وزارت نيرو و رئيس كميته ملي آبياري و زهكشي ايران، آقاي مهندس اسدالهي دبيركل كميته ملي آبياري و زهكشي، آقاي دكتر مطيعي مدير مركز منطقه‌اي مديريت آب شهري (تحت پوشش يونسكو) و چند تن از اعضاي دبيرخانه كميته ملي آبياري و زهكشي ايران ملاقات نمودند.

در اين جلسه مذاكراتي در خصوص طرح سرمايه‌گذاري در بخش آب و خاك زير منطقه ايران، اردن، عراق، لبنان، سوريه و تركيه و همچنين در خصوص پيشنهاد‌ ميزباني ايران براي نشست طرح فوق‌الذكر براي كل منطقه خاورميانه مطرح شد.

در اين نشست آقاي مهندس عطارزاده مشكل خشك‌شدن تالاب‌هاي كشور، برنامه ايران براي توسعه شبكه‌هاي آبياري و زهكشي، چگونگي مديريت باران براي توليد محصولات كشاورزي را از مهم‌ترين مواردي دانستند كه مي‌توان با فائو همكاري مشترك برقرار نمود. در اين جلسه آقاي دكتر كوه افكن ضمن اعلام حمايت فائو از كنگره بين‌المللي 2011 تهران، درخواست داشتند كه ايران مشاركت بيشتري را براي اجراي طرح تحقيقاتي مشكلات خشكسالي و پديده غبار در حوضه آبريز بزرگ دجله و فرات داشته باشد.

در خصوص همكاري ايران براي طرح مشترك فوق آقاي مهندس اسدالهي، (دبيركل كميته ملي آبياري و زهكشي ايران) تأكيد نمود كه ايران به منظور رفع مشكل غبار و تنش‌هاي اجتماعي ناشي از آن در اين طرح مشاركت خواهد نمود. در اين ديدار همچنين مقرر شد كه در رويداد 2011 تهران، نشست جانبي نيز براي طرح سرمايه‌گذاري در بخش آب و انرژي كشورهاي آفريقايي برگزار شده و دبيرخانه كميته ملي آبياري و زهكشي ايران جهت اخذ موافقت برگزاري اين نشست مكاتبات لازم را با كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي انجام دهد.

در كنار توجه به مسائل محيط زيستي و اكولوژيكي، رشد سريع مراكز جمعيتي و نياز فزاينده براي آبياري نياز به منابع آبي قابل اطمينان را بطور چشمگيري افزايش داده است. MODSIM-DSS بطور كلي يك سامانه پشتيباني تصميم‌گيري (Decision Support System) براي مديريت حوضه آبريز مي‌باشد كه جهت بررسي نيازهاي رو به رشد، و در نتيجه فشار وارده به منابع آب در حوضه‌هاي آبريز تهيه شده است. اين مدل برنامه‌ريزي منابع آب توسط دانشگاه ايالتي كلورادو طراحي شده و به صورت رايگان در دسترس كاربران قرار گرفته است. علاقمندان با مراجعه به آدرس http://modsim.engr.colostate.edu/version8.shtml  مي‌توانند فايل اجرايي برنامه و نيز راهنماي استفاده از مدل و مثال‌هاي مربوطه را دريافت نمايند. برخي كاربردهاي مدل MODSIM-DSS عبارتند از: ‌برنامه‌ريزي بلند مدت، مديريت ميان مدت و بهره‌برداري كوتاه مدت از منابع‌ آب، استفاده تلفيقي از منابع آب سطحي و زيرزميني، ‌بررسي اثرات اعمال زيرساخت‌هاي مختلف جهت تخصيص آب،‌ محاسبه ظرفيت توليد انرژي برقابي و شبيه‌سازي قاعده بهره‌برداري از مخازن سدها.

MODSIM-DSS فرآيند بارش رواناب را شبيه‌سازي نمي‌كند، بنابراين اطلاعات جريان سطحي بايستي وارد مدل شود. اين مدل مي‌تواند جريان را با استفاده از مولفه‌هاي تأخير، رونديابي نموده و در اين محاسبات كوچكترين گام زماني كه مي‌تواند بر مبناي آن پيش رود روزانه است. براي مدلسازي اندركنش آب سطحي و زيرزميني از مدل Glover استفاده مي‌كند كه در آن سفره آب زيرزميني به صورت آزاد لحاظ مي‌گردد. MODSIM-DSS هيچ ابزاري براي تحليل اطلاعات در قالب لايه‌هاي GIS ندارد، ولي مي‌توان از اين نرم‌افزار با كمك نرم‌افزارهاي سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي براي بررسي بهتر مسائل حوضه آبريز استفاده نمود. MODSIM-DSS جهت توليد هرگونه سيستم رودخانه‌اي از امكانات گرافيكي ساده‌اي استفاده مي‌كند و نتايج مختلف بدست آمده از مدل نيز در نمودارهاي گرافيكي و جداول قابل دسترسي مي‌باشد.

در شكل(1) صفحه اصلي مدل مشاهده مي‌شود و در شكل (2) نمونه‌اي از يك پيكربندي سيستم رودخانه‌اي در مدل MODSIM-DSS شامل نقاط جريان ورودي، گره‌هاي ارتباطي بين اجزاي سيستم، محل مصارف، ذخيره و انتقال بين نقاط مصرف نشان داده شده است.